Roger Scruton

Het nut van pessimisme en de gevaren van valse hoop
Nieuw Amsterdam 2010, 240 pagina's - € 19,95

Oorspronkelijke titel: The uses of pessimism and the danger of false hope (2010)

Wikipedia: Roger Scruton (1944)

Korte beschrijving
Het voorschrift lijkt zo simpel: heb goede hoop, dan komt het vast wel goed. En ook in minder simpele vorm lijkt optimisme een aan te bevelen grondhouding: je ziet minder beren op de weg en het scheelt een boel gepieker. Roger Scruton, conservatief Brits filosoof en schrijver van een groot aantal veel gelezen wijsgerige boeken, is somber over onze westerse cultuur en wijt haar teloorgang nu juist aan dit optimisme. Naar zijn mening zijn het de zelfverklaarde idealisten en utopisten die met steeds dezelfde blinde vlekkken, drogredenen en misvattingen verantwoordelijk zijn voor wat er allemaal mis is met onze samenleving. In dit gedreven en leesbare boek stelt hij die misvattingen aan de kaak en pleit hij voor een humaan en conservatief pessimisme, want alleen dan zijn de waarden van de Europese beschaving wellicht nog te redden.

Fragment uit hoofdstuk 1 - De eerste persoon toekomende tijd
Bovendien naderen de heerlijke nieuwe werelden de werkelijkheid die tot die werelden inspireert steeds dichter. Die van Kurzweil is, naar velen denken, bijna op handen, al naar gelang het wereldwijde web zijn tentakels uitstrekt tot in ieder menselijk brein. In Kurzweils toekomst 'morfen' mensen tot avatars, die elkaar aanstaren vanuit de ijskoude leegte van de cyberruimte. En dit is al realiteit, zoals Facebook, MySpace en Second Life ons leren. Door een scherm tussen onszelf en anderen te plaatsen en controle te houden over wat er op dat scherm verschijnt, vermijden we de echte ontmoeting - waarover we anderen de macht en de vrijheid ontnemen om door te dringen tot ons diepste wezen en om ons hier en nu op te roepen om de verantwoordelijkheid voor onszelf en voor hen te aanvaarden.

Het domein van de vrijheid is een domein van verantwoordelijkheid, waar mensen voor hun vrijheden betalen door aansprakelijk te zijn voor het gebruik dat ze ervan maken. De cyberwereld herinnert ons er dus aan dat de vrijheid door de nieuwe technologische ontwikkelingen evenzeer wordt bedreigd als vergroot. Hoewel de vrijheid een uiting is van het 'ik', manifesteert ze zich door het 'wij'; we mogen er niet van uitgaan dat mensen nog steeds hun vrijheid realiseren in een wereld waar het 'wij' enkel denkbeeldig is en betrekkingen en bindingen niet langer bestaan. Vrijheid was in Huxleys dystopie niet meer dan de illusie van vrijheid en het verlies van de vrijheid paarde zich aan het verlies van betrokkenheid en van liefde. De transhumanisten beloven vrolijk een toekomst als die van Huxley, waar vrijheid, liefde en betrokkenheid verdwijnen, maar waar het verlies daarvan door het nieuwe ras van transhumane supernerds nooit kan worden opgemerkt. (pagina 19-20)

Terug naar Overzicht alle titels