Auke van der Woud 2

Een nieuwe wereld : het ontstaan van het moderne Nederland
Bert Bakker 2006, 464 pagina's - - € 19,95

Website RUG: Auke van der Woud (1947)

Korte beschrijving
Nieuwe media, zoals telegraaf en telefoon, en de introductie van vervoermiddelen als de trein en later de auto zorgden samen met de aanleg van kanalen en grootschalige werken als ontginningen ervoor dat de infrastructuur van Nederland snel veranderde na 1850. De ruimtelijke ontwikkeling van Nederland in de laatste anderhalve eeuw kan als een afgeleide van de negentiende-eeuwse communicatie- en mobiliteitsnetwerken worden beschouwd. Maar ook in geestelijk opzicht bracht de nieuwe infrastructuur ingrijpende veranderingen met zich mee. Zonder massacommunicatie en massamobiliteit zouden ideeën en normen binnen de westerse wereld nooit zo'n universeel karakter hebben gekregen. De auteur, hoogleraar geschiedenis van de bouwkunst, beschrijft op fascinerende wijze de aanleg van de nieuwe infrastructuur en voert de lezer in verwondering mee langs de maatschappelijke ontwikkelingen die daarmee samenhingen. Het goed leesbare boek is uitgegeven met literatuurverwijzingen en register en bovenal met zwart-witfoto's die de tekst even fraai als goed illustreren.

Fragment uit hoofdstuk 2 Wereldwijd web
Talloze berichten in de Nederlandse tijdschriften over nieuwe spoorwegverbindingen maakten de lezers duidelijk dat door de komst van de spoorwegen de wereld nooit meer zou zijn zoals ze altijd was geweest. De kracht die de spoorwegen hadden werd nog versterkt door de telegraaf, de tweede innovatie op het gebied van communicatie. Spoorwegen en telegraaflijnen werden samen aangelegd, de telegraaflijn naast de rails; elk spoorwegstation fungeerde tevens als telegraafstation. De spoorwegmaatschappijen hadden een klein deel van de kabelcapaciteit voor de eigen dienst nodig. De rest kon tegen betaling door het publiek worden gebruikt. Voordat de spoorwegen en telegraaflijnen bestonden was er tussen steden, landen en continenten natuurlijk ook communicatie geweest, maar die was eeuwenlang vaak ongemakkelijk, soms gevaarlijk en vrijwel altijd tijdrovend. Door die nieuwe wegen en lijnen werd de communicatie over afstanden die vroeger groot waren geweest comfortabel en snel. De afstanden werden kleiner, zowel in geografisch als in sociaal opzicht: via het spoor en de telegraaf kwam de informatiestroom op gang waardoor de westerse volken elkaar en de andere wereldbewoners leerden kennen. (pagina 27)

Filmpje
Op zondag 20 oktober 2013 sprak Auke van der Woud in de Groene Engel in Oss over de 19e eeuw en de overeenkomsten en verschillen met "onze" 21e eeuw (19e eeuw revisited?). Hieronder een videoverslag van deze middag.



Terug naar Overzicht alle titels