Boom 2018, 235 pagina's - € 24,90
Oorspronkelijke titel: Was geschah in 20. Jahrhundert? (2016)
Wikipedia: Peter Sloterdijk (1947)
Korte beschrijving
In Nederland heeft de eigenzinnige Duitse filosoof Sloterdijk een trouwe schare fans. Terwijl hij wordt gezien als een publieksfilosoof, zijn zijn essays en boeken verre van toegankelijk. 'Wat gebeurde er in de twintigste eeuw?' bevat een aantal essays van Sloterdijk (voortreffelijk vertaald door Mark Wildschut). Sloterdijk gaat in op het antropoceen, techniek, ecologie, globalisering en de geschiedenis van de twintigste eeuw (een eeuw die ontwikkelingen bevat waarvan Sloterdijk de wortels naar de veertiende eeuw terug traceert). Sommige essays zijn gemakkelijker te volgen dan andere. Mythologische motieven spelen een belangrijke rol in Sloterdijks denken. Kenmerkend volgens Sloterdijk is dat de mens steeds vooruit wil, iets nieuws wil en daarbij de geschiedenis telkens negeert. Optimistisch is zijn toekomstvisie niet echt te noemen, hij voorziet in de komende decennia flinke geweldsexcessen. Complexe teksten met prachtige metaforen, geschreven met een geweldige eruditie en belezenheid, maar de schrijfstijl is ook esoterisch, vaag, cirkelend, zoekend, zonder helder centraal punt. Sloterdijks trouwe Nederlandse fans zullen ongetwijfeld van dit boek smullen; voor een breder publiek blijven het toch tamelijk ontoegankelijke teksten.
Korte beschrijving op website uitgever
‘Met al haar strijd en gruwelen is de twintigste eeuw een puur fantoom geworden, dat vanuit het levensgevoel van de huidige generaties niet meer te reconstrueren valt – en waarvoor geen andere toekomst lijkt weggelegd dan die van een arsenaal aan mythen en een barbaarse stortplaats van geweldsscènes.’
Wat gebeurde er in de twintigste eeuw? biedt een aanzet tot nieuwe perspectieven op ecologie, globalisering, geschiedenis en economie. Peter Sloterdijk laat zien dat de mens een gerichtheid naar buiten heeft: we willen steeds meer en steeds verder. Bedrijven moeten alsmaar groeien en de nieuwste technologische ontwikkelingen zijn steeds weer de overtreffende trap van de vorige. Tegelijkertijd hebben we een niet te ontkennen behoefte aan geborgenheid. Of het nu een veilige relatie, een huis of een sociale gemeenschap is: het is die geborgenheid die de motor is van veel van ons gedrag. De essays in Wat gebeurde in de twintigste eeuw? over onder meer globalisering, extremisme, moderniteit en het Antropoceen laten zich situeren in dit spanningsveld.
We begrijpen nu dat de globalisering van de geluksexperimenten niet verkrijgbaar is zonder globalisering van de bijwerkingen. Dit is een moreel veeleisend en economisch duur inzicht, met deels tragische implicaties. Aan de ene kant zien we steeds beter in waarom en met welk recht moderne actoren zich storten op ondernemingen die hen naar de andere oever moeten brengen; we begrijpen hoe iedere individuele experimentator in zijn eigen tunnel van kansen zit en vooruitgang boekt door zich op een klein aantal elementen te richten, met name op kosten en baten, en talloze uiterlijke factoren te negeren. Tegelijk zien we elke dag duidelijker dat deze modus operandi niet langer compatibel is met de feiten van de co-existentie van miljarden gelukzoekende, door netwerken verbonden experimentatoren op de globe.
Dit was het grote inzicht van ingenieur Buckminster Fuller, die in zijn visionaire geschrift Operating Manual for Spaceship Earth uit 1968 toe oproept eindelijk een algemene codex te maken voor de navigatie op het schip aller schepen. Het argument is vandaag de dag nog even actueel als toen het voor het eerst werd opgeschreven. De overgrote meerderheid van de mensen in prehistorische en historische tijden bevolkten het ruimteschip aarde zonder enig besef dat ze zich aan boord bevonden van een kosmisch vehikel. Toen ze de oceanen gingen bevaren, begonnen mensen zich een beeld te vormen van hun werkelijke situatie. Pas in de huidige tijd zijn omstandigheden ontstaan die het verlangen naar een algemeen regelinstrument voor het management aan boord onontkoombaar maken. Zolang mensen uitsluitend in lokale categorieën dachten en de actieradius van hun handelingen klein en bescheiden was, leek hun bestaan op de toestand van mieren op een Perzisch tapijt: hoe druk ze daarop ook heen en weer lopen, ze kunnen het patroon van het tapijt niet ontwaren.
Vanuit het standpunt van Buckminster Fuller betekent globalisering bovenal een gebeurtenis in de geschiedenis van het denken - of liever gezegd een omwenteling in de ethiek van het weten: globalisering is de snelle opheffing van het recht op onwetendheid. De evolutionaire reserves in het dulden van ignorantie, die de aarde haar bewoners schijnbaar voor altijd ter beschikking had gesteld, werden binnen een paar honderd jaar opgebruikt. Sinds ondernemingsgezinde mensen globaal handelen, zijn ze op weg naar een tijdperk waarin ze alleen nog geholpen zijn bij een wetende omgang met de gegeven omstandigheden aan boord van het grote schip - waartoe vooral het inzicht behoort dat ze op al te veel punten niet genoeg weten om zinvol handelend te kunnen optreden zonder schade te berokkenen. (pagina 64-65)
Lees ook Je moet je leven veranderen : over antropotechniek van Peter Sloterdijk (uit 2011)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen